İslâm Hukuku Açısından Örf ve Hükümlere Etkisi
(Custom in Islamic Law and Its Effect on Legal Rules
)
|
Yazar
|
:
Ümit Koca
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
|
Sayı |
:
22
|
|
Sayfa |
:
95-132
|
Özet
Toplumsal düzenin sağlanması ve korunması noktasında varlığı akla ilk gelen kurum hukuk kurumudur. Bu kurumun sağlıklı bir biçimde işlemesinin ilk şartı ise uygulandığı toplumun hassasiyetlerinin göz önünde bulundurularak inşa edilmiş olmasıdır. Bu noktada çözüm odaklı bir bakış açısıyla olaya yaklaşıldığında işlevsel ve uygulanabilir bir hukuk oluşturmada müracaat edilecek kaynaklardan birinin örf olduğu anlaşılacaktır. Kısaca, insanların çoğunun benimseyip alışkanlık haline getirdikleri şeyler olarak tarif edilebilecek örf, oluştuğu toplumun karakteristiğini en iyi yansıtan mekanizmadır. Örf, hem beşeri hem de ilahi kaynaklı hukuk sistemlerinin oluşumunda kendine yer bulmuştur. İlahi kaynaklı bir hukuk sistemi olan İslâm hukukunda da o denli bir yere sahiptir ki yeni bir yere tayin olunan kâdının/hâkimin o yörenin örfünü öğrenmeden hüküm vermemesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu makalede öncelikle genel bir çerçevede örfün tanımına, mahiyetine ve hukuk normu oluşturmada kaynaklık değerine değinilecektir. Daha sonra İslâm hukuku özelinde örfün ne ifade ettiği ve deliller hiyerarşisindeki yeri ele alınacaktır. Ayrıca örfün değişiminin İslâm hukuk üzerindeki izleri yansıtılmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Hukuk, örf, değişim, hukuk kuralları, İslâm hukuku.
Abstract
The first institution that comes to mind in terms of ensuring and protecting social order is the institution of law. The first condition for the healthy functioning of this institution is that it is built by taking into account the sensitivities of the society in which it is applied. At this point, when approached from a solution-oriented perspective, it will be understood that custom (‘urf) is one of the sources to be consulted in creating a functional and applicable law. In short, custom, which can be defined as what most people adopt and make a habit, is the mechanism that best reflects the characteristics of the society in which it is formed. Custom has found its place in forming both human and divine legal systems. In Islamic law, which is a legal system of divine origin, it has such a place that it is stated that the qa?i/judge appointed to a new place should not make a judgment without learning the custom of that region. In this article, first of all, the definition of custom in a general framework, its nature, and its value as a source in creating legal norms will be mentioned. Then, what custom means in Islamic law and its place in the hierarchy of evidence will be discussed. In addition, the traces of the change of custom in Islamic law will be tried to be reflected.
Keywords
Law, custom, changing, legal rules, Islamic law.
