İhvân-ı Safâ’nın Teleolojik Delillere Yaklaşımı
(The Ikhwan al-Safa's Approach to Teleological Arguments
)
|
Yazar
|
:
Muhammed Yasin Özcan
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2024
|
|
Sayı |
:
24
|
|
Sayfa |
:
29-53
|
Özet
İhvân-ı Safa, onuncu yüzyılda siyasi ve entelektüel çalkantıların yoğun olduğu bir dönemde, Abbasi İmparatorluğu’nda ortaya çıkan gizemli bir düşünürler grubudur. Kimliklerini gizli tutmuşlar ve matematik, mantık, doğa bilimleri ve ilahiyat gibi çeşitli alanları kapsayan elli iki risale kaleme almışlardır. İhvân, risalelerinde Allah’ın varlığını ispatlamak için teleolojik delili kullanmış ve âlemin düzen içerisinde olduğunu savunmuştur. Onlara göre evren, bir Yaratıcı’nın varlığını gösteren bir amaca ve düzene sahiptir. Bu düzen fikrini, “gaye ve nizam” ve “inayet” delilleri olmak üzere iki ana argümanla desteklemişlerdir. Gaye ve nizam delili, âlemde gözlemlenen kusursuz düzene ve her varlığın belirli bir amaca hizmet etmesine dayanırken inayet delili, yaratıcının evrendeki her şeyi insanın faydasına göre tasarladığını savunur. İhvân-ı Safa, bu argümanları desteklemek için makro ve mikro kozmosu inceleyerek hem gök cisimlerinin hem de yeryüzündeki varlıkların amacını ve düzenini analiz etmişlerdir. Dolayısıyla bu çalışma, İhvân-ı Safâ’nın teleolojik delilleri nasıl izah ettiğini gösterme ve bu çerçevede evrendeki varlıkları anlama ve anlamlandırma çabalarını ortaya koyma girişiminde bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
İhvân-ı Safa, teleolojik delil, evren, düzen, tasarım.
Abstract
The Brethren of Purity (Ikhwan al-Safa) were a mysterious group of thinkers who emerged in the Abbasid Empire during the tenth century, a period marked by intense political and intellectual upheaval. They kept their identities secret and penned fifty-two epistles covering diverse fields such as mathematics, logic, natural sciences, and theology. In their epistles, the Brethren utilized the teleological argument to prove the existence of God, contending that the universe is structured in an orderly fashion. According to them, the universe possesses a purpose and order that points to the existence of a Creator. They supported this idea of order with two primary arguments: “purpose and order” (gaye ve nizam) and “providence” (inayat). The argument from purpose and order rests on the flawless order observed in the universe and the fact that every entity serves a specific purpose. The argument from providence, on the other hand, posits that the Creator designed everything in the universe for the benefit of humanity. To support these arguments, the Brethren of Purity examined both the macrocosm and the microcosm, analyzing the purpose and order of celestial bodies as well as terrestrial beings. Therefore, this study attempts to demonstrate how the Brethren of Purity explained the teleological arguments and, within this framework, to reveal their efforts to understand and interpret existence.
Keywords
Ikhwan al-Safa, teleological argument, universe, order, design.
