İnayet ve Özgür İrade İkileminde Molinizm
(Molinism in the Dilemma of Providence and Free Will
)
|
Yazar
|
:
Merve İzin Badria
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
20
|
|
Sayfa |
:
91-108
|
Özet
Geleneksel teistik dinler açısından insanın özgürlüğü meselesi inayet ve inayetle yakından ilişkili olan önbilgi açısından tartışmalıdır. Tanrı’nın âlemdeki gelişim ve değişiklikleri bir plana göre yönlendirmesi, âlemi idare etmesi anlamına gelen inayet bağlamında Tanrı’nın önbilgisi önemli bir yere sahiptir. Zira Tanrı, ancak geleceği yanlışlanamaz bir biçimde biliyorsa âlemi idare etmesi ve belli bir amaca yöneltmesi söz konusu olabilir. Bu durumda hiçbir şeyin Tanrı’nın ilminde olandan farklı bir şekilde gerçekleşemeyeceği söylenebilir. Öte yandan, bu tanımlamalara göre insanın Tanrı’nın ilminde varolandan farklı şekilde eylemde bulunması düşünülemez. İnayet/önbilgi ve insanın özgürlüğü ikilemine çözüm getirme iddiasında olan teorilerden biri orta bilgi teorisidir. Teori Tanrı’nın geçmiş, şimdi ve geleceğin bilgisine sahip olmakla kalmayıp, zorunlu doğrulara dair bilgisiyle yaratıcı iradesi arasında yer alan karşıolgusal önermeleri içeren ‘orta bilgi’ye de sahip olduğu iddiasını öne sürmektedir. Bu çalışmada Tanrı’nın orta bilgisi olduğunu öne süren Molinist iddiayı ve iddiaya yöneltilen bazı eleştirileri ele alarak Molinizmin inayetle ilişkili olarak ilahi önbilgi ve insan özgürlüğü ikilemine dair bir açılım sağlayıp sağlamadığını değerlendirmeye çalışacağız.
İnayet/önbilgi ve insanın özgürlüğü ikilemine çözüm getirme iddiasında olan teorilerden biri orta bilgi teorisidir. Teori Tanrı’nın geçmiş, şimdi ve geleceğin bilgisine sahip olmakla kalmayıp, zorunlu doğrulara dair bilgisiyle yaratıcı iradesi arasında yer alan karşıolgusal önermeleri içeren ‘orta bilgi’ye de sahip olduğu iddiasını öne sürmektedir.
Bu çalışmada Tanrı’nın orta bilgisi olduğunu öne süren Molinist iddiayı ve iddiaya yöneltilen bazı eleştirileri ele alarak Molinizmin inayetle ilişkili olarak ilahi önbilgi ve insan özgürlüğü ikilemine dair bir açılım sağlayıp sağlamadığını değerlendirmeye çalışacağız.
Anahtar Kelimeler
İnayet, önbilgi, molinizm, orta bilgi, özgür irade.
Abstract
The free will problem is a highly controversial topic in the context of God’s foreknowledge and providence from the standpoint of traditional theistic religions. The providence of God means that He governs the universe according to a plan and in this context, God’s foreknowledge has great importance. For if only God knows the future He can govern and direct the universe according to His plan. Accordingly, nothing can take place differently than He already foreknows. The middle knowledge theory is one of the theories that claim to bring a solution to the mentioned dilemma. According to the theory, God does not only know the past, present, and future but also knows counterfactuals (the middle knowledge) which is between His knowledge of necessary truths and creative volution. In this study, we will discuss the Molinist approach to the free will problem and some of the criticisms that are directed at the theory. Finally, we will try to evaluate whether the theory gives a strong account for the dilemma of providence and free will.
Keywords
Foreknowledge, providence, molinism, middle knowledge, free will.
